Concordia

Tubantia, 18 augustus 1967, Het is nu nog een chaos in de twee bovenzaaltjes in Concordia, maar binnen enkele weken zal deze ruimte herschapen zijn in een intieme toneelstudio

EVT neemt een “waaghalzerig initiatief”. Het helpt het vervallen Concordia om te bouwen tot een maison de la culture. En krijgt er een eigen toneelstudio.

Op 22 juni 1966 treedt EVT bij de heropening van Concordia 66 op met Een Glas Bier van de Engelse toneelschrijver John Priestley. In een Londense voorstad heeft Fred de gewoonte om ’s avonds een glas bier te gaan drinken. Op een avond belt een prachtige jonge vrouw aan. Norah, de vrouw van Fred, wordt voor een moeilijke keuze gesteld. 

Concordia is op 19 juli 1902 geopend, het jaar waarin ook EVT is opgericht. Kapelaan Alphons Ariëns heeft een Roomse bijenkorf in zijn hoofd. Net zoiets als de Groote Sociëteit van de fabrikanten aan de Langestraat, maar dan voor katholieke arbeiders. Bij de opening wijst hij erop dat in dit gebouw “de Katholieke beginselen in toepassing kunnen worden gebracht, onderhouden en uitgebreid. (…) Het biedt “Elck wat wils”, zowel vereniging van sociale actie als van liefdadigheid en ontwikkeling als geloof en wetenschap, leesbibliotheek enz. enz.”(1) Op Tweede Kerstdag in 1909 breekt er een brand uit die het gebouw helemaal verwoest. In 1911 komt Ariëns terug naar Enschede om het nieuwe, nog grotere gebouw te openen dat vandaag de dag nog steeds aan de Oude Markt staat. 

In de jaren 50 is de belangstelling echter teruggelopen en kan de katholieke arbeidersbeweging de kosten niet meer betalen. In 1961 sluit Concordia. In de jaren daarna vervalt het tot een bouwsel dat alleen nog bruikbaar is voor af en toe een boksgala. “De wedergeboorte van Concordia wordt gemarkeerd door een waaghalzerig initiatief van EVT.”(2) Na overleg met de eerste cultureel ambtenaar van Enschede, Henk van Osch, neemt EVT op een avond de toneelzaal van Concordia in bezit. Henk van Os ontwikkelt vervolgens grootse plannen: het nieuwe Concordia moet een ‘maison de la culture’ worden, een instuif-sociëteit met overal bruisende activiteit van allerlei kunstzinnige slag. Van Osch geeft EVT een belangrijke rol: het kan er repeteren en optreden. 

Tubantia, 23 juni 1966, De gerenoveerde Concordiazaal kenmerkt zich door een gezellige en intieme sfeer

De gemeente koopt het pand en begint een renovatie, waarbij leden van EVT actief helpen. Op 23 juni 1966 opent wethouder Bout de gerestaureerde zaal, terwijl er nog druk gewerkt wordt in het gebouw. De Tubantia roemt de bonbonnière met een prachtige akoestiek, een sfeer van feestelijkheid en ongedwongenheid en een weldadige openheid. Het openingsprogramma is rommelig en van ongelijke kwaliteit, maar dat past wel bij de doelstellingen. EVT speelt Een Glas Bier.

In 1967 wordt er een toneelstudio gerealiseerd met de naam Imago. Er komt een eenvoudige toneelbelichting en er worden basisrekwisieten vervaardigd. EVT heeft hierbij weer heel wat werk verzet. Het leidt echter tot een nieuw probleem als EVT huur moet betalen. Het wordt kiezen tussen een ruimte of een beroepsregisseur. Gelukkig springt de gemeente bij en verleent subsidie voor de huur. EVT heeft de warme sympathie van wethouder Gönning, die zelf bijna 25 jaar toneel speelde: “Als ik er maar de tijd voor had, begon ik zó weer. Want zelf toneelspelen is een der mooiste vormen van vrijetijdsbesteding die er zijn.” (3)

Concordia in 1969 (Stadsarchief 091260)

Als de renovatie helemaal klaar is, heropent wethouder Gönning cultureel ontmoetingscentrum Concordia in 1974. Tijdens een gevarieerd programma dat een week lang duurt, speelt EVT Alles of Niets in een vertaling van EVT-lid Hans Nuberg. “Dat EVT als eerste amateurgroep in het vernieuwde Concordia optrad [is] het inlossen van een ereschuld aan EVT”.(4) Deze uiteindelijke verbouwing bracht aan het licht “hoe rijk Enschede was met dit theater. De alternatieve kunstevenementen rezen werkelijk de pan uit”. (2) Er wordt hard gewerkt aan allerlei initiatieven van onderop, die over grenzen bij elkaar gebracht en ondersteund worden. Het verschil tussen beroeps en amateurs vervaagt steeds meer. Concordia is een succes – totdat er begin jaren ’80 bezuinigd wordt.(2)

Volgende keer: Een optreden van EVT heeft een tumultueus slot, nog voor Aktie Tomaat de toneelwereld op zijn kop zet. EVT gaat met het publiek in discussie.

Referenties
(1) Tubantia, 22 juli 1902
(2) Tubantia, 7 mei 1983
(3) Tubantia, 16 januari 1969
(4) Tubantia, 11 maart 1974