Er ontstaat synergie als Enschede’s Vrije Toneel samen met professionele muzikanten twee stukken van de Enschedese schrijver Bert de Haan opvoert. Met een religieus tintje?
Op 16 april 2014 speelt EVT Ooggetuigen van Golgotha van de Enschedese schrijver Bert de Haan. Negen getuigen van de kruisiging van Christus vertellen in evenzovele monologen hun verhaal. “Je ziet gewone mensen die in gewone taal vertellen over wat hen is overkomen. Je voelt de ontreddering van mensen die iets hebben gezien wat niet voor hun ogen bestemd leek, en hun angst voor wat er nog komen gaat.”(1) De zes acteurs en actrices laten zich in hun spel meenemen door muzikale improvisaties van Borboleta. “Het is een soort filmmuziek” vertelt klarinettist André Kerver.(1) “De voorstelling is in haar intimiteit het tegenovergestelde van The Passion die in dezelfde paasdagen door Enschede trekt.” (1)
Het is de nieuwe beheerder van het Vestzaktheater, Rein Kroes, die EVT in 2008 benadert om de teksten ten tonele te brengen. Er wordt gerepeteerd in aanwezigheid van de schrijver van het stuk en binnen drie weken is het voor elkaar. Er is een enorme publiciteitsgolf en op de zaterdag vóór Pasen 2008 trekt EVT twee maal een volle bak in het Vestzaktheater. Het is “een verrassend genietbare theatervoorstelling die getuigt van lef en speltalent. Het voelt alsof de karakters je rechtstreeks aanspreken. De monologen zijn prettig afwisselend in sfeer en ritmiek, met hier en daar een vleugje humor. Een voorstelling die in al zijn soberheid veel zeggingskracht heeft en ongemeen boeiend is.”(2)
EVT speelt het stuk bijna jaarlijks tussen 2008 en 2018 door heel Twente: Zenderen, Enter, de Lutte en Almeloworden aangedaan. De omstandigheden zijn niet altijd ideaal: “In de kou van de grote kerk was het lastig spelen, de akoestiek liet te wensen over. Desalniettemin was het publiek geraakt.” (3) Vanaf het begin is er muziek bij Ooggetuigen, maar al snel wordt er live muziek bij de optredens georganiseerd. In 2009 wordt opgetreden met het Twents Liturgie Koor. Later wordt ook samengewerkt met Toonkunstkoor Enschede onder leiding van Jacco Camphens. De monologen worden afgewisseld met delen van de Johannes Passion van Johann Sebastian Bach, die speciaal gekozen zijn vanwege de wisselwerking met de toneeltekst van Bert de Haan. De voorstelling vindt plaats in een drukbezochte Grote Kerk op de Oude Markt in Enschede.
In 2014 wordt samenwerking gezocht met klarinettist André Kerver, die er zijn muzikale vrienden bij betrekt, eerst vanuit het Valerius Ensemble en later vanuit Borboleta. Muziek en tekst gaan elkaar nu tijdens de monologen versterken, het is geen afwisseling meer tussen tekst en muziek. “Klarinet, piano en contrabas ondersteunen de teksten en verbinden de monologen met elkaar tot een geheel. Het werd zowel door acteurs en musici als door publiek als bijzonder indrukwekkend ervaren.” (4). De gedachte ontstaat de samenwerking voort te zetten, samen met Concordia, dat er wel een jaarlijkse traditie van wil maken. Helaas strandt dit plan na drie jaar.
In overleg wordt door Bert de Haan, Borboleta, Concordia en EVT de mogelijkheid van een nieuw stuk rond de kerstdagen onderzocht. “De samenwerking is zeer ontspannen te noemen. Waar nodig mag iedereen ingrijpen in tekst, spel of muziek.”(5) De eerste aanzet wordt gemaakt in 2014 en in 2015 vindt de première van Kerststukje plaats. Bert de Haan weet opnieuw een originele draai te geven aan het verhaal. Hans vertelt in de Tubantia: “Het is een heel andere manier van kijken. Want was is nu eigenlijk die kerstgedachte? Wat zegt die ons, wat kunnen we ermee? Oplossingen worden niet geboden, het is meer een vriendelijk opschudden”.(6)
Volgende keer: Het eerste weekend van de coronapandemie wordt de voorstelling van Enschede’s Vrije Toneel afgelast. Er wordt een nieuw project opgepakt: Enschede’s Vrije Toneel Schrijft Geschiedenis.
Referenties
(1) NRC, 12 maart 2015
(2) Tubantia, 25 maart 2008
(3) Jaarverslag EVT 2013
(4) Jaarverslag EVT 2014
(5) Programma Concordia, december 2015
(6) Tubantia, 22 december 2012