De stad Enschede verandert en het Vrije Toneel verandert mee. Er komen veel nieuwe spelers, maar het blijkt niet makkelijk om de kwaliteit te handhaven.
Op 25 maart 1973 speelt EVT De Gijzelaar van Brendan Behan. Het stuk speelt in een bordeel, maar gaat over de Ierse vrijheidsstrijd. Engelsen en Ieren krijgen er beiden flink van langs in een weergaloos mengsel van klucht, ernst en relativering. De Tubantia is enthousiast over het spel: er wordt met flair gespeeld, de spelers zijn rolvast en er wordt zelfs redelijk gezongen en gedanst. Toch zijn er wel wat dingen aan te merken, zoals het feit dat de spelers niet altijd in het licht stonden in de massascènes. Maar dat ligt ongetwijfeld aan de plankenkoorts van de première.(1)
geeft op een der repetities voor het toneelstuk De Gijzelaar.
Enschede is een stad in verandering. De textielindustrie loopt in de jaren 60 op haar eind. Maar het is ook een moeilijke tijd voor het toneel: “enerzijds is de belangstelling van het publiek teruggelopen, anderzijds is de animo om zelf toneel te spelen veel minder sterk verbreid dan vroeger” (2). De spelers die het spel van EVT in de jaren ’50 en ’60 droegen, stoppen met spelen of vertrekken naar andere toneelgroepen. De Technische Hogeschool Twente, nu de Universiteit Twente, brengt een heel ander slag mensen naar Enschede. Nieuwe leden van EVT komen van de THT, maar ook breder uit het onderwijs. Soms zijn er spanningen. Sommigen zien EVT als een springplank voor een toneelcarrière, terwijl anderen goed maar vooral ook gezamenlijk willen spelen. Sommigen vinden EVT een elitaire club, anderen houden het erop dat het een eigenwijze club is. Terugblikkend vertellen EVT’ers: “Als je bekijkt wie er lid zijn tref je een heel divers gezelschap aan. Onze leden komen echt niet uit één bepaalde laag van de bevolking of uit één wijk in het bijzonder. Vroeger was de samenstelling misschien wat elitair. Maar tegenwoordig maakt het niet zoveel uit. Als je inzet toont voor toneel maakt het immers niet uit of je dokter bent of stratenmaker!”
De rollen van De Gijzelaar kunnen voor het 70-jarige jubileum van EVT niet allemaal door eigen leden bezet worden. Regisseur Fred Hofer, directeur van de stichting Kunst aan de Jeugd, zoekt daarom samenwerking met de Enschedese toneelvereniging Toy-Toy. Deze pas een paar jaar geleden opgerichte vereniging werkt heel collegiaal mee aan de opvoering van het groots bezette, veeleisende stuk De Gijzelaar. EVT en Toy Toy gaan samen. De vereniging die begin jaren 70 eindelijk officieel wordt opgericht – met erkenning door koningin Juliana – krijgt de naam EVT-Toy-Toyen de bankrekening draagt deze tot vandaag de dag. Het duurt echter niet lang voordat de naam in de publiciteit weer wordt gereduceerd tot EVT.
Het blijft voor EVT een op en neer met betrekking tot de leden. Middels twee advertenties in augustus 1973 lukt het om weer een goede aanwas te krijgen. Het zeer gekrompen ledenbestand loopt op tot maar liefst 33 leden. Vorming en scholing worden ter hand genomen: spraak- en stemvorming onder leiding van de logopediste Minke Vrijhoeven-de Jong en elementaire spellessen door Henk Kirchner. “Een leescommissie leest zich bijkans scheel om passend repertoire te vinden.”(3) Er zijn plannen voor optredens in Enschede, Oldenzaal en zelfs Gouda en Helmond. Ook wordt besloten mee te gaan doen met een theatercircuit van het Nederlands Centrum voor Amateurtoneel.
Het eerste optreden laat echter te wensen over. EVT heeft zich nogal onherkenbaar getoond volgens een recensie getiteld “Nieuwe gezichten bij EVT Toy-Toy”. Er zijn veel nieuwe jonge leden ingezet en het is aan de oude toneelrot Johan Horst te danken dat de zaak niet lelijk mis is gelopen. Het kluchtige spel is duidelijk een te hoge greep voor de merendeels onervaren spelers. “De nieuwelingen moeten maar niet ontmoedigd zijn over een slechte kritiek. Met vriendelijke, nietszeggende stukjes is het goede, serieuze amateurtoneel, zoals EVT-Toy Toy dat bedrijft, niet geholpen.” (4)
Volgende keer: Met een experimentensubsidie van de gemeente Enschede maakt EVT een film van De Kale Zangeres. EVT zal dit stuk 75 keer op de planken brengen.
Referenties
(1) Tubantia, 26 maart 1973
(2) Tubantia, 17 februari 1973
(3) Tubantia 14 september 1973
(4) Tubantia 11 maart 1974